खोला छेउका किसानहरुले धान रोप्न पाएनन्

मौसमले ठगेको हो या स्थानीय सरकारको नजर केन्द्रित हुन नसकेकाले हो, खोला छेउछाउका किसानहरुले असार महिना समाप्त हुन लाग्दा समेत आफ्ना खेती योग्य जमिनमा धान रोप्न पाइरहेका छैनन् । खोलाबाट आफ्नो खेतमा लाने कुलो कुलेसाका लागि स्थानीय सरकारले पर्याप्त बजेट निर्धारण नगरिदिएका कारण यस्ता समस्या आइपरेको किसानहरु बताउँछन् । त्यसो त प्राकृतिक दोहनका कारण मौसममा गडबढ हुन पुगेकाले पनि पर्याप्त वर्षा नहुँदा यस्तो समस्या देखा परेको हुन सक्छ ।

बिरिङ्ग र टाङटिङ नदीले एक दशक अघि नदी किनारका खेतीलाई क्षति पु¥याउँदै आएको भए पनि त्यस्तो अवस्था यो बेला देख्न पाइन्न । त्यो बेला उत्तरी भू–भागमा पर्याप्त वन जंगल र चुरे दोहन जस्ता कार्य नभएका कारण पर्याप्त वर्षा हुनाले गर्दा पानीको मात्रा प्रशस्त हुने गर्दथ्यो । त्यसबेला कुलो कुलेसाका लागि थोरै बजेटबाट पर्याप्त पानी पुग्ने किसानहरुको भनाई छ । तर हिजोआज चुरे दोहनबाट वर्षा हुन नसक्दा यस क्षेत्रका दुई ठूला नदीमा बाढी नआउँदा नदी किनारका खेतीहरु आजका मितिसम्म बाँझै रहेका छन् ।

स्थानीय सरकार स्थानीय विकासको आधार बनेको बेला नदी किनारमा खेती गरेर बसेका किसानहरुका लागि विशेष ध्यान पु¥याउनु पर्ने देखिन्छ । कुलो कुलेसाका लागि यस अघि थोरै बजेट निर्धारण गरेर जति पानी उठाउन सकिन्थ्यो अहिले ति छुट्टयाइएका बजेट किसानहरुका लागि हात्तीको मुखमा जिरा जस्तै बनेको छ । स्थानीय सरकारले खोला किनारमा रहेका किसानहरुको पहिचान गरी खोलाबाट कुन–कुन ठाउँमा पानी निकास गरिन्छ, त्यसलाई सुक्ष्म अध्ययन गरी कुलो निर्माण गर्न बजेट छुट्टयाउन जरुरी छ ।

त्यतिमात्र होइन हिउँदमा सुक्ने ईनार तथा ट्यूवेल बर्खामा पनि सुक्न थालेको छ । स्थानीय सरकार आउँनु अघि जिविस मार्फत खोलाको कर लगाउदा स्थानीय खोला धारका जनतालाई ट्यूवेल, कुलो नपुग्ने डाँडा खेत भएका किसानको पहिचान गरीे बोरिङ्ग दिने जस्ता सम्झौता भएको थियो । त्यो सम्झौता कागजमा मात्र सीमित भएकाले स्थानीयबासीहरु आक्रोशित हुन पुगेका थिए । यसबेला सिंहदरबार घर–घरमा आएको हवला दिएको छ । त्यसैले खोला धारका जनताका पीडामा मल्हमपट्टी लगाउन स्थानीय सरकार चुक्नु हुन्न ।

असार १५ अर्थात् राष्ट्रिय धान दिवस मनाउँदै गर्दा विगतमा १५ भित्र ४० प्रतिशत किसानहरुले रोपाई गरी सक्थे । तर वर्षा नहुनु अनि कुलो कुलेसोबाट पानी उठाउने नहरको उचित व्यवस्था नगरिनुले अर्जुनधारामा १५ प्रतिशतभन्दा माथि किसानहरुले धान रोप्न सकिरहेका छैनन् । किसानका लागि स्थानीय सरकारले बोरिङ्गको व्यवस्था गरिदिएको भए पनि सुख्खाका कारण पानी नआउनाले बोरिङ्ग उपयोगी हुन नसकेको देखिन्छ । त्यसैले नदीबाट आउने पानीको उचित व्यवस्थाका लागि स्थानीय सरकार आफैं अनुगमन गरी नदीजन्य सामाग्रीको ठेक्काबाट आएका केही रकम कुलो कुलेसोमा सदुपयोग गरे नदी किनारका किसानहरु मार्कामा पर्ने थिएनन् । त्यस तर्फ स्थानीय सरकारको ध्यान केन्द्रित हुन जरुरी देखिन्छ ।